WKD

1 września 2004 r. na WKD rozpoczęła się nowa era w taborze przewozów pasażerskich. Tego dnia rozpoczął kursowanie elektryczny zespół trakcyjny EN95-01. Była to całkowicie nowa jakość, szczególnie w porównaniu z wysłużonymi EZT serii EN94. W bieżącym roku obchodzimy 20-lecie rozpoczęcia eksploatacji pojazdu o handlowej nazwie „Mazovia”. W poniższym artykule przedstawiamy historię pierwszego EZT wyprodukowanego w polskiej fabryce w XXI w.

Elektryczny Zespół Trakcyjny (EZT) serii EN95 (typ 13WE) został wyprodukowany w ilości jednej sztuki w 2004 r. na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego dla Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Jego producentem była firma Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz S.A. Pojazd otrzymał handlową nazwę producenta – „Mazovia”. Był to pierwszy EZT wyprodukowany przez PESĘ i jednocześnie pierwszy pojazd nowej generacji. EN95 był także pierwszym nowym pociągiem dostarczonym dla odbiorcy w Polsce od czasów produkcji zespołów EN57 i pochodnych, produkowanych nieprzerwanie przez PaFaWag Wrocław od 1961 do 1997 r.

Przetarg na dostawę EZT dla WKD został ogłoszony 25 kwietnia 2003 r., a swoje oferty złożyli w nim PESA Bydgoszcz i ZNTK Poznań. Ostatecznie oferta pierwszego z wykonawców została uznana za najkorzystniejszą i to z nim podpisano umowę. Umowę na dostawę tego EZT o wartości 10,4 mln zł podpisano dokładnie 2 miesiące po ogłoszeniu przetargu. Kompleksowy projekt wzorniczy pojazdu (przedłożono 3 warianty wizualizacji) wraz z dokumentacją wykonawczą został opracowany przez pracownię Marad Design.

EN95 po przyjeździe z bydgoskiej PESY podczas zmiany lokomotywy z EU07 PKP Cargo na 409Da-786 WKD, Pruszków, 30.06.2004 r., fot. Robert Wójcik

EN95 w trakcie transportu łącznicą 512 przez 409Da-786 do Grodziska, Pruszków, 30.06.2004 r., fot. Robert Wójcik

Kabina maszynisty EN95, Komorów, 30.06.2004 r., fot. Robert Wójcik

Wnętrze przedziału pasażerskiego EN95, Komorów, 30.06.2004 r., fot. Robert Wójcik

Jeśli chodzi o budowę pojazdu to pudło tworzy zamknięta samonośna konstrukcja składająca się ze spawanej ramy stalowej i klejonych paneli aluminiowych, oparta na dwóch dwuosiowych wózkach napędowych typu 21MN i trzech dwuosiowych wózkach tocznych typu 34AN. Istotny element konstrukcji stanowi sposób odsprężynowania wózków w postaci zastosowanego systemu pneumatycznego (poduszka powietrzna). Wszystkie wózki pojazdu wyposażone są w tarcze hamulcowe (po 2 tarcze na oś).

Wózek systemu Jacobsa w EN95-01, Grodzisk Mazowiecki Radońska, 11.12.2015 r.

Do napędu pojazdu zastosowano 4 trójfazowe silniki asynchroniczne typu DKLBZ0910-04 o łącznej mocy 1120 kW sprzężone z przekładniami osiowymi typu SZH495, zabudowane na dwóch wózkach. Do zasilania silników służą 4 falowniki trakcyjne wykonane w technologii IGBT zabudowane na dachu. Pociąg fabrycznie był przystosowany do zasilania napięciem 600 V DC obowiązującego na linii WKD. W ramach modernizacji wykonanej w latach 2014-2015 został dostosowany do napięcia 3000 V DC.

Podłoga EN95 umieszczona jest na trzech wysokościach: 600mm w przestrzeni drzwi wejściowych, 920 mm w przestrzeni nad wózkami wspólnymi dla sąsiednich członów (tocznymi) oraz 1290mm nad wózkami skrajnymi (napędowymi). W przestrzeni pasażerskiej w zależności od sekcji zastosowano grupowy układ foteli 2+2 lub rzędowy wzdłuż linii okien. EZT jest przystosowany do bezpiecznego przewozu 2 rowerów oraz 1 wózka inwalidzkiego, który z powierzchni peronu może wjechać do wnętrza za pomocą rozkładanej rampy. Wnętrze pojazdu zostało wyposażone w monitoring, ogrzewanie nawiewne, system audiowizualnej informacji pasażerskiej oraz kasowniki.

Miejsce dla osoby niepełnosprawnej w EN95-01, Grodzisk Mazowiecki, 13.08.2024 r.

Fotele pasażerskie w miejscu łączenia członów, Grodzisk Mazowiecki, 13.08.2024 r.

Kasownik elektroniczny, Grodzisk Mazowiecki, 13.08.2024 r.

Przycisk alarmu, Grodzisk Mazowiecki, 13.08.2024 r.

Siedzenia w przestrzeni pasażerskiej przy kabinie maszynisty, Grodzisk Mazowiecki, 13.08.2024 r.

Miejsca na rowery w EN95, Grodzisk Mazowiecki, 13.08.2024 r.

Zdjęcie z widoku „dziecka” – dość dobrze widoczna jest jednoprzestrzenność składu, Grodzisk Mazowiecki, 14.08.2024 r.

Fotele pasażerskie w układzie typu „metro”, Grodzisk Mazowiecki, 14.08.2024 r.

Pulpit kabiny maszynisty, Grodzisk Mazowiecki, 13.06.2018 r.

W czerwcu 2004 r. zakończono produkcję pojazdu, a od lipca do końca sierpnia trwały jazdy testowe i szkoleniowe pojazdu na sieci WKD. 26 sierpnia tego samego roku, Urząd Transportu Kolejowego wydał terminowe dopuszczenie Mazovii do ruchu, a 3 dni później odbyła się jej prezentacja na stacji Grodzisk Mazowiecki Radońska.

EU07-414 z EN95-01 w trakcie transportu do zakładów PESY po testach na linii WKD, Pruszków, 24.07.2004 r., fot. Miłosz Zaborski

Oficjalna inauguracja EZT EN95-01, Grodzisk Mazowiecki Radońska, 29.08.2004 r., fot. Robert Wójcik

EN95 jest całkowicie jednoprzestrzennym składem, o długości 60 metrów. EZT posiada specjalne miejsca do przewozu rowerów i osób o ograniczonej mobilności oraz audiowizualny system informacji pasażerskiej. Podczas naprawy okresowej w 2007 r. pojazd wyposażono w klimatyzację przestrzeni pasażerskiej, zaś podczas naprawy w 2015 r. pojazd wyposażono w internet bezprzewodowy WiFi, a także system zliczania pasażerów.

Po raz pierwszy do ruchu pasażerskiego, Mazovia została wydana w dniu 1 września 2004 r. Z kolei 20 dni później pojazd został zaprezentowany na targach Innotrans w Berlinie. Pociąg został odstawiony jesienią 2006 r. po zderzeniu z ciężarówką na przystanku Grodzisk Mazowiecki Piaskowa. Powrócił do jazdy w kwietniu następnego roku po przeprowadzonej naprawie rewizyjnej u swojego producenta. W tym samym miesiącu, EN95 otrzymała bezterminowe świadectwo dopuszczenia do ruchu. W listopadzie 2007 r., zespół został przekazany na własność WKD w zamian za objęcie przez Województwo Mazowieckie udziałów większościowych w spółce. Następnie pojazd przeszedł kolejną naprawę rewizyjną w PESIE w 2010 r. W 2013 r. ogłoszono przetarg na modernizację jednostki w ramach której postanowiono dostosować pojazd do napięcia 3000 V, które to zamierzano wprowadzić na WKD - tymczasowo do czasu przepięcia, pojazd musiał być przystosowany również do dotychczasowego napięcia 600 V. Oprócz tego zakres przetargu obejmował montaż internetu bezprzewodowego WiFi czy kamer szlakowych, a także przyciemnienie okien bocznych. Przetarg wygrał ponownie producent zespołu – PESA Bydgoszcz.

EN95-01 w oczekiwaniu na transport do PESY na poprawki, Pruszków, 02.04.2006 r., fot. Miłosz Zaborski

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Grodziska Mazowieckiego Radońska, Komorów, 22.07.2006 r., fot. Miłosz Zaborski

EN95-01 podczas transportu przez 401Da-314 łącznicą 512, Pruszków, 30.03.2007 r.

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Grodziska Mazowieckiego Radońska, Nowa Wieś Warszawska, 12.08.2007 r., fot. Robert Wójcik

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Grodziska Mazowieckiego Radońska, Warszawa Zachodnia WKD, 01.11.2008 r., fot. Robert Wójcik

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Warszawy Śródmieście WKD, Tworki, 18.01.2009 r., fot. Robert Wójcik

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Warszawy Śródmieście WKD, obok EN80-16 podczas powrotu z Autosacrum z Podkowy Leśnej, Grodzisk Mazowiecki Radońska, 03.05.2009 r.

EN95-01 podczas postoju na przystanku Warszawa Raków który ówcześnie był punktem przesiadkowym między pociągami z Grodziska i Milanówka, a pociągiem wahadłowym kursującym do Warszawy Śródmieście WKD, było to związane z wiaduktem WKD nad linią nr 8, 11.07.2009 r., fot. Robert Wójcik

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Milanówka Grudów, Warszawa Reduta Ordona, 12.03.2011 r.

EN95-01 podczas postoju na przystanku Kanie Helenowskie podczas pociągu osobowego WKD do Warszawy Śródmieście WKD, 26.04.2011 r., fot. Miłosz Zaborski

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Warszawy Śródmieście WKD, Kanie Helenowskie, 03.05.2011 r.

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Warszawy Śródmieście WKD, Grodzisk Mazowiecki Radońska, 14.01.2013 r.

EN95-01 podczas powrotu po naprawie P4 w PESIE Bydgoszcz, Grodzisk Mazowiecki Radońska, 11.12.2015 r.

EN95 powrócił z Bydgoszczy w grudniu 2015 r. po czym rozpoczęto testy jednostki po przeprowadzonej modernizacji. Do ruchu z pasażerami pociąg powrócił 15 kwietnia 2016 r. 27 maja tego samego roku w związku ze zmianą napięcia w sieci trakcyjnej, zespół odstawiono celem przystosowania aparatury do nowego napięcia. Pod wyższym zasilaniem, EN95 pierwszy raz przekazano do ruchu pasażerskiego 8 lutego 2017 r. Z okazji 15-lecia Mazovii, jednostkę wystawiono wraz z zabytkowymi pojazdami EN80-16 i EN94-40 na torach odstawczych przed Izbą Tradycji z okazji odbywającej się w dniu 18 maja 2019 r. Nocy Muzeów.

EN95-01 w oczekiwaniu na dopuszczenie do ruchu po odbiorach po naprawie P4/3, Grodzisk Mazowiecki, 29.03.2016 r.

EN95-01 kończy bieg jadąc na czele pociągu osobowego z Warszawy Śródmieście WKD, widok z wnętrza wagonu EN80-16, Grodzisk Mazowiecki, 11.05.2016 r.

EN95-01 podczas postoju na stacji Podkowa Leśna Główna, 09.02.2017 r.

EN95-01 stoi w torach odstawczych na terenie zaplecza technicznego WKD w Grodzisku Mazowieckim, 23.09.2018 r.

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego do stacji Grodzisk Mazowiecki Radońska, Grodzisk Mazowiecki Piaskowa, 27.10.2018 r.

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Warszawy Śródmieście WKD, Grodzisk Mazowiecki Radońska, 01.02.2019 r.

EN95-01 podczas obsługi pociągu osobowego WKD do Milanówka Grudów, Warszawa Aleje Jerozolimskie, 06.02.2019 r.

EN95-01 podczas postoju przed halą przeglądowo-naprawczą na terenie zaplecza technicznego WKD w Grodzisku Mazowieckim, 07.04.2019 r.

EN95-01 i EN94-40 wystawione na terenie zaplecza technicznego WKD w Grodzisku Mazowieckim z okazji Nocy Muzeów, 18.05.2019 r.

Dotychczas ostatni raz w ruchu planowym z pasażerami, jednostkę można było spotkać 8 czerwca 2019 r. kiedy to pojazd w wyniku wystąpienia usterek odstawiono. W marcu 2020 r. jednostce zakończyło się świadectwo dopuszczenia do ruchu i od tego czasu EN95 oczekuje na przeprowadzenie naprawy poziomu P5 (d. naprawa główna). Obecnie pojazd stoi odstawiony przy budynku starej elektrowozowni EKD, gdzie znajduje się Izba Tradycji EKD/WKD i w związku z tym okresowo jest udostępniany dla zwiedzających. W bieżącym roku mija 20 rocznica od wyprodukowania tego pojazdu oraz pierwszego kursu z pasażerami.

EN95-01 wraz z EN100-01, EN97-001, EN94-40 i EN80-16 biorą udział w wystawie współczesnego i historycznego taboru pasażerskiego WKD z okazji Dni Transportu Publicznego 2019, Grodzisk Mazowiecki, 18.05.2019 r.

EN95-01 stoi w hali przeglądowo-naprawczej na terenie zaplecza WKD w Grodzisku Mazowieckim, w trakcie oględzin podczas konsultacji na przeprowadzenie naprawy P5 jednostce, 28.07.2021 r.

EN95-01 w trakcie przetaczania przez EL-1604 po zakończonej prezentacji jednostki z okazji Dnia Otwartego z WKD, Grodzisk Mazowiecki Radońska, 18.05.2022 r.

EN95-01 odstawiona na tyłach zaplecza WKD w Grodzisku Mazowieckim, 15.01.2023 r.

EN95-01 stoi w towarzystwie EN100-04 i EN97-002 na tyłach zaplecza WKD w Grodzisku Mazowieckim, 15.10.2023 r.

EN95-01 wystawiona dla odwiedzających Izbę Tradycji przy starej hali elektrowozowni EKD w Grodzisku Mazowieckim, 07.07.2024 r.

Pociąg EN95 dostępny jest okresowo dla odwiedzajacych Izbę Tradycji EKD/WKD w wybrane niedziele w godzinach otwarcia placówki.

Naprawy okresowe EZT EN95-01: